«Οι αρχηγοί των κρατών και κυβερνήσεων που σε λίγο θα υπογράψουν το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα θα επιτελέσουν μια θαρραλέα και εποικοδομητική πράξη. Οι συνέπειες αυτής τους της πράξης θα είναι τεράστιες. [...] Να, σε τι ήλπιζαν οι πατέρες της Ευρώπης όταν συνήλθαν εδώ στις 25 Μαρτίου 1957 και αυτό έχουμε εμείς πλήρως κατά νου, σήμερα, την επίσημη ημέρα της 29ης Οκτωβρίου 2004».
Αυτό εκφωνούσε στη Ρώμη ο τότε πρόεδρος της Επιτροπής Ρομάνο Πρόντι στην πανηγυρική υπογραφή της Συνταγματικής Συνθήκης από τους 27 ηγέτες των κρατών-μελών της Ε.Ε., στο Καπιτώλιο, στην αίθουσα «Degli Orazi e Curiazi», την ίδια αίθουσα όπου τα έξι ιδρυτικά μέλη της ΕΟΚ υπέγραψαν τη Συνθήκη της Ρώμης το 1957. Ούτε ο Ρομάνο Πρόντι, ούτε οι 27 φαντάζονταν τότε ότι υπέγραφαν την παύση εργασιών της Ευρώπης και ότι, πράγματι, οι συνέπειες θα ήταν τεράστιες.
Το Ευρωσύνταγμα φιλοδοξούσε να αντικαταστήσει τις προηγούμενες συνθήκες και να δώσει στην Ευρώπη ένα νέο κανονισμό λειτουργίας. Πίσω από αυτό, όμως, τελικά κρυβόταν η θεσμοθέτηση του νεοφιλελεύθερου αναπτυξιακού μοντέλου της Ευρώπης εις βάρος του κοινωνικού μοντέλου και τα ανταλλάγματα δημοκρατίας και διαφάνειας που προσέφερε ήταν ισχνά. Πάρ' όλα αυτά, η επικύρωση διά της κοινοβουλευτικής οδού δεν παρουσίασε κανένα πρόβλημα σε όσες χώρες επιχειρήθηκε. Ούτε στο πρώτο δημοψήφισμα που οργανώθηκε στην Ισπανία.
Ήρθε, όμως, η 29η Μαΐου 2005 και το γαλλικό «όχι» και κατόπιν το ολλανδικό, δύο χώρες από τον ιστορικό και σκληρό πυρήνα της Ευρώπης. Η επικύρωση συνεχίστηκε σε κάποιες χώρες (συνολικά δεκαοκτώ), οι υπόλοιπες επτά όμως πάγωσαν τις διαδικασίες (Δανία, Φιλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Τσεχία, Βρετανία και Σουηδία). Από αυτές, η Βρετανία και η Τσεχία δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα θερμές, ενώ η Πολωνία αντιδρά λόγω της κατάργησης του βέτο που θα συνεπάγεται η εφαρμογή του.
Εκεί ακριβώς βρίσκεται και το κλειδί του λειτουργικού -τουλάχιστον- προβλήματος: Η υπάρχουσα συνθήκη ήταν σχεδιασμένη να λειτουργεί με βάση την αρχή της ομοφωνίας στα περισσότερα ζητήματα, κάτι που ήταν εφικτό από 15 μέλη αλλά αδύνατον από 27. Το δημοκρατικό έλλειμμα γίνεται έτσι ακόμη εντονότερο και οδηγεί σε φαύλο κύκλο, αφού το Ευρωκοινοβούλιο -όπως σε πολλά θέματα- έχει μόνο συμβουλευτικό ρόλο και δεν μπορεί να επιβάλει λύση στο συγκεκριμένο πρόβλημα. Ταυτόχρονα, οι πολίτες, ζώντας την πλήρη απραξία της Ε.Ε., συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς νέα συνθήκη, όχι όμως τη συγκεκριμένη και δύσκολα θα την υποστηρίξουν εάν κληθούν σε δημοψήφισμα. Βλέπουν επίσης ότι η θεωρία των ταχυτήτων παγιώνεται εκ των πραγμάτων και σε λίγο κάποιοι θα είναι περισσότερο Ευρωπαίοι από τους άλλους.
Από τις αρχές του 2006, κάθε χώρα που ανέλαβε την προεδρία της Ε.Ε. έσπευσε να θέσει ως στόχο την επαναφορά στη ζωή του ευρωπαϊκού συντάγματος. Το ίδιο έκανε και η Γερμανία στην αρχή του 2007, όμως τρεις μήνες μετά, βρίσκεται ακριβώς στο ίδιο σημείο. Η Άγκελα Μέρκελ δεν έχει καταφέρει να βρει σημείο επαφής με τους διαφωνούντες και το νέο κείμενο που διατείνονταν ότι έχει συντάξει εξαφανίστηκε. Πρέπει, πιθανόν, να περιμένουμε να βγει η Γαλλία από τον ομφαλοσκοπισμό των εκλογών της και να έρθει η σειρά της να προεδρεύσει, το δεύτερο εξάμηνο του 2008. Μέχρι τότε, η Γηραιά Ήπειρος θα κοιμάται, ενώ ο κόσμος γύρω της θα τρέχει. Ηταν επιλογή των ηγετών της να την στείλουν για ύπνο και να τσουγκρίζουν στην υγειά της ποτήρια σαμπάνιας.
