Η Σύνοδος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας αποτελεί σχεδόν πάντα είδηση. Σε αυτήν συμμετέχουν κυβερνήσεις, εταιρείες αλλά και μη κυβερνητικές οργανώσεις. Η τελευταία Σύνοδος , από τις 24 μέχρι τις 28 Ιανουαρίου, ασχολήθηκε με ένα καυτό θέμα, τις κλιματικές αλλαγές. Στην ερώτησή μας εάν κατά τα άλλα ήταν υποτονική όπως τη χαρακτήρισαν οι εφημερίδες, ο Σάιμον Μάξγουελ, διευθυντής του ODI (Overseas Development Institute), του μεγαλύτερου βρετανικού θινκ τακν για τη διεθνή ανάπτυξη και την ανθρωπιστική πολιτική και μέλος του Φόρουμε εδώ και έξι χρόνιο, μας προέτρεψε να πάμε λίγο βαθύτερα...
Σάιμον Μάξγουελ : Υπήρξε μία περίοδος κατά την οποία οι προσπάθειες για τον αναπτυσσόμενο κόσμο είχαν διαφημιστεί πολύ και, πριν από δύο χρόνια, η Σάρον Στόουν, ο Ρίτσαρντ Γκιρ, ο Μπόνο, η Αντζελίνα Τζολί συμμετείχαν και σε πολλές εκδηλώσεις που είχαν οργανωθεί για την Αφρική,το AIDS, την αναπτυξιακή πολιτική. Συγκριτικά με εκείνη τη χρονιά, το θέμα ανάπτυξης ήταν πολύ λιγότερο ορατές φέτος, οι ροκ σταρ, εκτός του Μπόνο απείχαν όπως και οι σταρ του κινηματογράφου. Και παρότι υπήρξαν ορισμένες πολυδιαφημισμένες εκδηλώσεις στην παραδοσιακή ατζέντα, τα σημεία εστίασης ήταν η αλλαγή του κλίματος και ο αντίκτυπος που έχουν η Κίνα και η Ινδία στην παγκόσμια οικονομία. Όμως το ενδιαφέρον είναι ότι στην πραγματικότητα και αυτά τα ζητήματα εμπίπτουν στην ανάπτυξη. Νομίζω ότι διαπράττουμε μεγάλο σφάλμα εάν σκεφτόμαστε την αναπτυξιακή ατζέντα μονάχα ως παροχή φαρμάκων για το AIDS και πρωτοβάθμια εκπαίδευση για τους φτωχότερους ανθρώπους στην Αφρική. Γιατί αυτό που συμβαίνει στην Ινδία και στην Κίνα αλλάζει εντελώς τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ολόκληρος ο πλανήτης και επηρεάζει επίσης τους φτωχότερους ανθρώπους του πλανήτη. Οπότε, όταν μιλάμε για κινεζική παραγωγή για παράδειγμα, πρόκειται για μία συζήτηση πολύ ενδιαφέρουσα και για τους Αφρικανούς, οι οποίοι προμηθεύουν την Κίνα με πρώτες ύλες ενώ παρατηρούμε και νέες διπλωματικές σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ της Κίνας και των παραγωγών πρώτων υλών.
Η άλλη πλευρά του νομίσματος είναι ότι τα βιομηχανικά προϊόντα που παράγει η Κίνα κατακλύζουν την αγορά σε κάθε σημείο του πλανήτη, σε τιμές πολύ χαμηλότερες από των υπολοίπων και αυτό καθιστά πολύ πιο δύσκολη τη βιομηχανοποίηση για τις αφρικανικές χώρες. Οπότε οποιοσδήποτε σκέφτεται το μέλλον των φτωχότερων χωρών δεν θα έπρεπε θεωρεί ότι το πρόβλημα μπορεί να επιλυθεί δια της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και με προμήθειες φαρμάκων. Πρέπει να κοιτάζουμε τη συνολική εικόνα.
Για να απαντήσω όμως στην ερώτησή σας, Πιστεύω ότι η παγκόσμια οικονομία είναι σε σχετικά καλή κατάσταση, επομένως δεν υπήρχαν συζητήσεις περί κάποιου είδους κρίσης, παρότι βεβαίως το εμπόριο συζητήθηκε. Η ατζέντα της ανάπτυξης εξετάστηκε με διαφορετικό τρόπο σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια και δεν νομίζω ότι αυτή η διάσκεψη στο Νταβός θα μείνει στην ιστορία. Εννοώ ότι ήταν χρήσιμη αλλά όχι ορόσημο, εκτός από το ζήτημα της αλλαγής του κλίματος.
Το ζήτημα του κλίματος είναι ψηλά σε πολλές ατζέντες τις τελευταίες εβδομάδες. Το φόρουμ του Νταβάς ακολούθησε κατά κάποιον τρόπο την αμερικανική ατζέντα;¨
Σάιμον Μάξγουελ: Ήδη, όταν ο Τόνι Μπλερ ηγούνταν του G8 το 2005, δύο ζητήματα κυριαρχούσαν στην ατζέντα: το ένα ήταν η Αφρική, το άλλο ήταν η αλλαγή του κλίματος. Και, βεβαίως, δεν ήταν ο πρώτος που μιλούσε για την κλιματική αλλαγή και σίγουρα δεν θα είναι ο τελευταίος. Έγιναν μεγάλες επενδύσεις στην έρευνα και στην ανάπτυξη στρατηγικών για την κλιματική αλλαγή έκτοτε, συμπεριλαμβανομένης της έκθεσης Στερν που δημοσιεύτηκε πριν από τα Χριστούγεννα και που είναι η τελευταία επίσημη αναφορά για τα οικονομικά θέματα γύρω από την αλλαγή του κλίματος. Ταυτόχρονα, ο Αλ Γκορ άσκησε μεγάλη επιρροή, οπότε είναι λίγο κορώνα-γράμματα αν ο Αλ Γκορ ή ο Νικ Στερν ήταν ο άνθρωπος που επηρέασε τα πράγματα. Όμως, είναι αλήθεια ότι η αλλαγή του κλίματος ήταν το μεγάλο ζήτημα στο Νταβός φέτος. Και η εξέλιξη σχετικά με την αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος ήταν ότι όχι μόνον το συζητάμε αλλά ότι, για πρώτη φορά, πολλοί ακόμα και αμερικανοί υποστήριξαν ότι πρέπει να κάνουμε κάτι σχετικά. Ακόμα σημαντικότερη εξέλιξη σχετικά με την κλιματική αλλαγή είναι ότι οι Αμερικανοί τώρα έχουν αναλάβει ηγετική θέση και νομίζω ότι αυτό θα κάνει τη διαφορά. Υπάρχει μία θαυμάσια ρήση του Τσώρτσιλ που μου είπε κάποιος κατά τη διάρκεια του Φόρουμ : «Οι Αμερικανοί θα κάνουν πάντα το σωστό όταν κάθε άλλη ευκαιρία έχει εξαντληθεί».
Ποια είναι η εκτίμησή σας για τον κύκλο συνομιλιών της Ντόχα; Φάνηκε να απασχολεί το Φόρουμ, προτάθηκε όμως κάτι συγκεκριμένο;
Σάιμον Μάξγουελ: Είναι πολύ δύσκολο να κρίνει κανείς τον γύρο συνομιλιών της Ντόχα. Φάνηκε ότι οι προθέσεις ήταν θετικές αρχικά, μετέπειτα όμως πολλές από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις παραπονέθηκαν ότι ο Πίτερ Μαντελσον, ο Βρετανός Επίτροπος εμπορίου, είχε υπερβεί τις δικαιοδοσίες του και δημιουργήθηκε ολόκληρο ζήτημα. Και όταν άκουσα την ομιλία του Πίτερ Μάντελσον, δήλωσε υπό τας γραμμάς ότι δεν υπήρχαν και πολλές παραχωρήσεις .
Η άποψή μας είναι ότι θα είναι σίγουρα πολύ δύσκολο να έχουμε ένα ισχυρό πακέτο προτάσεων από το Γύρο της Ντόχα και σίγουρα δεν έχουμε πολύ υψηλές προσδοκίες. Μπορεί να φτάσουν σε κάποια συμφωνία αλλά αυτή δεν θα είναι η εξέλιξη που ήταν αρχικά ο στόχος τους.
Οι ομιλίες θα συνεχιστούν πιθανών σε κάποιο άλλο forum. Για μας στην Ευρώπη, το μεγάλο ζήτημα φέτος είναι οι συμφωνίες οικονομικής συνεργασίας με τις χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού. Και αυτή θα είναι η εμπορική ατζέντα που θα μονοπωλήσει το ενδιαφέρον για τους επόμενους δώδεκα μήνες. Υπάρχει μάλιστα χρονοδιάγραμμα γι’ αυτό και πολλά από τα σχετικά ζητήματα είναι τεχνικής φύσης, τι ακριβώς σημαίνει το αμοιβαίο πλησίασμα των δύο ομάδων χωρών μας..
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι όλοι όσοι πιστεύουν ότι η μείωση των επιδοτήσεων στον αγροτικό τομέα στην Ευρώπη θα αλλάξει τις προοπτικές των αγροτών της Αφρικής, είναι υπέρμετρα αισιόδοξοι. Γιατί αυτοί που επωφελούνται κυρίως από τις περικοπές των επιδοτήσεων στην Ευρώπη είναι η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, ο Καναδάς και η Αργεντινή. Και εάν είσαι ένας μικροκαλλιεργητής που διαθέτει ένα τέταρτο εκταρίου στην Αιθιοπία, για παράδειγμα, χωρίς αρδευτικά συστήματα ή προϊόντα ενίσχυσης της σοδειάς, δεν νομίζω ότι θα επωφεληθείς και τόσο. Υπάρχουν ορισμένες πρώτες ύλες, βέβαια, όπως το βαμβάκι των οποίων η προστασία είναι σημαντική. Η Ελλάδα για παράδειγμα έχει καλλιέργειες καπνούοι οποίες επιχορηγούνται αδρά. Πιθανόν θα ήταν καλύτερο να αναγνωρίσουμε ότι θα ήταν προτιμότερο, οι Έλληνες αγρότες να εστιάσουν, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη, σε πρακτικές που προστατεύουν το περιβάλλον, να αναδειχθούν σε φύλακες της υπαίθρου και να στοχεύσουν στη διαφοροποίηση των ζώων των αγροτικών περιοχών, παρά να παράγουν υψηλά επιχορηγούμενα εμπορεύματα που κάποιοι άλλοι μπορούν να παραγάγουν πιο αποτελεσματικά και με μικρότερο κόστος.
Το τελικό συμπέρασμά σας από τη Σύνοδο ;
Σάιμον Μάξγουελ: Νομίζω ότι είναι πολύ εύκολο να είναι κανείς ιδιαίτερα επικριτικός έναντι των συνομιλιών του Νταβός όταν είναι απ’ έξω, εξαιτίας του ελβετικού σκηνικού και όλων των, κατά τα φαινόμενα, πλουσίων και ισχυρών που εμπλέκονται στις συνομιλίες. Συμμετέχω εδώ και έξι χρόνια, τόσο με την ιδιότητα του ακαδημαϊκού όσο και ως εκπρόσωπος μίας ΜΚΟ και είναι πραγματικά εντυπωσιακό πόσες ΜΚΟ συμμετέχουν. Πολλοί από τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρέφομαι κάθε μέρα είναι στο Νταβός, η βρετανική οργάνωση κατά της φτώχειας για παράδειγμα. Ήμουν πρόεδρος σε δύο πάνελ για ανθρωπιστικά ζητήματα φέτος και υπάρχουν πολλοί επιχειρηματίες που θέλουν πραγματικά να βοηθήσουν διότι το επιθυμούν οι μέτοχοί τους, το προσωπικό τους είναι πρόθυμο για κάτι τέτοιο, αλλά και οι ηγέτες το ίδιο. Πιστεύω, λοιπόν, ότι πρέπει να βρούμε τον τρόπο να το κάνουμε. Ας είμαστε, επομένως, αισιόδοξοι.
