Η εικόνα των δύο ισχυρότερων ηγετών του Μπέλφαστ, του καθολικού Τζέρι Ανταμς του Σιν Φέιν και του προτεστάντη Ίαν Πέισλι του Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος στο ίδιο τραπέζι έκανε το γύρο του κόσμου. Μαζί της και το μήνυμα: «Επειτα από 3.700 θανάτους, οι ταραχές σταματούν και η πολιτική ζωή ξεκινά στη Β. Ιρλανδία». Ο καθηγητής του London School of Economics, Μάικλ Κερ (Michael Kerr), υποστηρίζει ότι στην ουσία πρόκειται για την υλοποίηση της συμφωνίας του Μπέλφαστ το 1998, η οποία θα έθετε τέρμα σε μία διαμάχη 60 χρόνων. Ανάμεσα σε άλλα, η συμφωνία αυτή προέβλεπε ότι το συνταγματικό μέλλον της Βόρειας Ιρλανδίας θα καθοριστεί με ψήφο από τους πολίτες της, ότι θα υπάρξει πλήρης ειρήνευση και ότι θα δημιουργηθεί Βουλή. Οι κυβερνητικές θέσεις θα καθορίζονταν με βάση την μέθοδο της ενισχυμένης αναλογικής. Επίσης οι πολίτες μπορούσαν να διαλέξουν ανάμεσα στη Βρετανική ή Ιρλανδική υπηκοότητα ή και τις δύο. Τόσο στην Ιρλανδία, όσο και στη Βόρεια Ιρλανδία, η συμφωνία του Μπέλφαστ κυρώθηκε με δημοψηφίσματα, όμως το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα του Πέισλι αντιστάθηκε σθεναρά σε αυτήν και δεν εφαρμόστηκε πλήρως.
Μπορείτε ν' ακούσετε τη συνέντευξη ΕΔΩ
Η τελευταία συμφωνία εδραιώνει τις αποφάσεις της βρετανικής και της ιρλανδικής κυβέρνησης του 1998, δηλαδή της Συμφωνίας του Μπέλφαστ, η οποία διαπραγματεύτηκε έναν συμβιβασμό μεταξύ των σύγχρονων ενωτικών και των σύγχρονων εθνικιστών για να μοιραστούν από κοινού την εξουσία.. Γιατί τώρα; Σε μεγάλο βαθμό αυτό έχει να κάνει με την αποχώρηση του Μπλερ από την κυβέρνηση, θ’ αποσυρθεί το ερχόμενο καλοκαίρι και πιέζει να ολοκληρωθεί η συγκεκριμένη συμφωνία υπό την επίβλεψή του όσο ακόμη διαρκεί η θητεία του. Γιατί, για να είμαστε δίκαιοι έναντι του βρετανού πρωθυπουργού, εργάστηκε πολύ σκληρά για το συγκεκριμένο ζήτημα εδώ και μία δεκαετία.Πόσο εύθραυστη είναι η συμφωνία; Ο βουλευτής του Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος, Τζιμ Αλιστερ, για παράδειγμα, παραιτήθηκε μιλώντας «για προδοσία».
Όπως σας είπα ότι δεν πρόκειται για καινούρια συμφωνία. Στην ουσία αποτελεί το δεύτερο Μέρος, τη δεύτερη φάση υλοποίησης της Συμφωνίας του Μπέλφαστ. Κατά την πρώτη φάση, μεταξύ του 1998 και τις τελευταίες εκλογές του 2005 στη Βρετανία όπου ο ηγέτης των ενωτικών Ντέιβιντ Τριμπλ έχασε, η συμφωνία μοιράσματος της εξουσίας που συνάφθηκε μεταξύ μεταξύ των Ενωτικών του Όλστερ του Ντέιβιντ Τριμπλ και του Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος και του Σιν Φέιν ήταν ευάλωτη. Αυτό οφειλόταν σε ορισμένες προβληματικές πλευρές της διαμάχης που έγιναν φανερές κατά τη συγκεκριμένη περίοδο, όπως ο προϋπολογισμός, οι απελευθερώσεις παραστρατιωτικών, η μεταρρύθμιση των αστυνομικών αρχών, οι πρώην τρομοκράτες και η μεγαλύτερη συμμετοχή στην κυβέρνηση. Η πολιτική του Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος ήταν ενωτική αλλά αντίθετη προς τη συμφωνία και το Σιν Φέιν, και αμφότεροι έκαναν μεταστροφή στην πολιτική τους. Έτσι, θα είναι πολύ δύσκολο για αυτά τα κόμματα να μοιραστούν τη διακυβέρνηση γιατί έχουν στην πλάτη τους βεβαρημένο ιστορικό στις μεταξύ τους σχέσεις. Πολλές από τις δυσκολίες είναι συμβολικές και πολλά από τα ζητήματα που θέτει η σύγκρουση εξετάστηκαν την τελευταία δεκαετία. Από την άλλη δεν αντιμετωπίζουν σημαντική εσωτερική ή εξωτερική αντιπαράθεση, εντός των κομμάτων τους και των κοινοτήτων τους, που συνηθίζουν την ιδέα της από κοινού διακυβέρνησης. Και έχουν επίσης πολύ ισχυρή εκλογική υποστήριξη από την κοινότητά του ο καθένας για να το κάνουν αυτό.
Οι κοινότητες είναι έτοιμες για την ειρήνη;
Οι κοινότητες είναι έτοιμες να εμπιστευτούν τους πιο σκληροπυρηνικούς εκπροσώπους τους να κινηθούν προς την κατεύθυνση της ειρηνικής συμβίωσης, στο πλαίσιο της κατανομής της εξουσίας, η οποία –ενδεχομένως σας είναι οικεία από την περίπτωση της Κύπρου–, κάτι παρόμοιο με την κατάσταση που επικρατούσε εκεί κατά τη δεκαετία του ’70. Οπότε είναι ένα δοκιμαστικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Οι μετριοπαθείς φαίνεται ότι υπήρξαν αναποτελεσματικοί και η ενωτική πλευρά έχασε την εμπιστοσύνη του πληθυσμού, οπότε οι ενωτικοί και οι εθνικιστές ακολούθησαν την οπισθοδρόμηση των πιο ριζοσπαστικών εκπροσώπων τους. Όμως είναι αναμφισβήτητα τεράστιο βήμα για την ειρήνη, κάτι που μας επιτρέπει να είμαστε ιδιαίτερα αισιόδοξοι. Δεν υπάρχει επιστροφή. Ο Τζέρυ Άνταμς και ο Ίαν Πέισλυ κάθισαν στο ίδιο τραπέζι, έστω στις γωνίες του και όχι πλάι-πλάι.
Πόσο ενδιαφέρεται η Βρετανική κοινή γνώμη για τις εξελίξεις;
Με όρους πολιτικού ενδιαφέροντος, δεν μπορώ να πω ότι τους συναρπάζει, υπό την έννοια του ότι δεν έχει αντίκτυπο στην καθημερινή τους ζωή. Όμως, το γεγονός ότι ο Τόνι Μπλερ έφερε τους ηγέτες των πιο ακραίων ενωτικών και διασπαστικών ρευμάτων σε μία ιστορική πολιτική συμφωνία ενισχύει την πολιτική αξιοπιστία του. Δείτε το και διαφορετικά: το ιρλανδικό ζήτημα είναι αντιστάθμισμα στην κακή εξωτερική πολιτική της Βρετανίας στη Μέση Ανατολή, ένα εσωτερικό ζήτημα που στέφθηκε με επιτυχία για τον Μπλερ και πράγματι είναι η αποκορύφωση πολύ σκληρής δουλειάς. Δεν υποστηρίζω τον Μπλερ, άλλωστε και ο προηγούμενος πρωθυπουργός Τζον Μέιτζορ είχε εργαστεί για χρόνια για να θέσει τα θεμέλια της διαδικασίας. Βεβαίως, στο παρελθόν, η διαμάχη είχε πολύ σημαντικό αντίκτυπο στους Βρετανούς. Δεν είναι πολύς καιρός από τότε που ο ΙΡΑ ανατίναζε την οικονομική καρδιά του Λονδίνου, τα Ντόκλαντς και επέκτεινε την παραστρατιωτική του δράση στη Βρετανία κατά τις δεκαετίες του ’70, του ’80 και του ’90, και εκείνη η απειλή πλανάται ακόμη. Από αυτή την άποψη οι Βρετανοί θα ανακουφιστούν και θα μπορέσουν να υποστηρίξουν τη συμφωνία. Όλα ανεξαιρέτως τα βρετανικά κόμματα υποστηρίζουν σθεναρά την ιδέα της από κοινού διακυβέρνησης και είναι ξεκάθαρο το ότι συμφωνούν μεταξύ τους ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος να προχωρήσουν τα πράγματα.
