Ο Νόε βαν Χούλστ (Noe van Hulst) είναι ο διευθυντής του Γραφείου Αναλύσεων της (IEA) Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας. Το γραφείο που διευθύνει συντάσσει εκθέσεις για τα κράτη μέλη της ΕΕ με κορυφή την ετήσια «Παγκόσμια Έκθεση γα την Ενέργεια». Τον συναντήσαμε στις Βρυξέλλες, στο Ευρωκοινοβούλιο ως εισηγητή στην ημερίδα (7 Μαρτίου) για την ενεργειακή εξωτερική πολιτική της Ε.Ε.
Αν πάλι βαριέστε να διαβάσετε, ακούστε την συνέντευξη ΕΔΩ.
Ακούμε συχνά για απελευθέρωση της αγοράς αλλά έχουμε την εντύπωση ότι δεν ξέρουμε ποιο είναι ακριβώς το προϊόν της αγοράς αυτής. Είναι εμπορικό προϊόν, κοινωνικό αγαθό ή μήπως αιτία γεωπολιτικών συγκρούσεων;
Αναμφίβολα η ενέργεια δεν αποτελεί συνηθισμένο εμπορικό προϊόν. Οι προεκτάσεις της διαπλέκονται με γεωπολιτικά ζητήματα και αυτό συμβαίνει γιατί ο πλανήτης εξαρτάται ακόμη σε μεγάλο βαθμό από το πετρέλαιο και από το φυσικό αέριο, δύο μορφές ενέργειας που εισάγονται κυρίως από τη Μέση Ανατολή και τη Ρωσία. Ως επακόλουθο, λοιπόν, εξαιτίας του ότι οι συγκεκριμένοι πόροι συγκεντρώνονται στις συγκεκριμένες περιοχές και επειδή ο υπόλοιπος πλανήτης χρειάζεται τις συγκεκριμένες πηγές ενέργειας, παρατηρείται ακριβώς αλληλοεπικάλυψη του ενεργειακού πεδίου με τα πεδία της γεωπολιτικής και της εξωτερικής πολιτικής των χωρών των επίμαχων περιοχών, οι οποίες θέλουν όλες να έχουν πρόσβαση στα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Στις αντίστοιχες μελέτες το γεωπολιτικό στοιχείο είναι τόσο αναγνωρισμένο;
Ναι, διότι αυτό σημαίνει στην πράξη ότι αναγνωρίζουμε πως υφίσταται αυξανόμενος κίνδυνος της ασφάλειας εφοδιασμού, καθώς, για παράδειγμα, στην Ευρώπη εξαρτόμαστε όλο και περισσότερο από τις εισαγωγές λίγων χωρών. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε τι πρέπει να κάνουμε για τέτοιους κινδύνους, πώς πρέπει να τους διαχειριστούμε. Εν μέρει είναι αναπόφευκτοι, όμως εν μέρει, επίσης, μπορούμε να επαυξήσουμε την ενεργειακή μας επάρκεια, δηλαδή να χρησιμοποιούμε λιγότερη ενέργεια ώστε να μπορούμε να μειώσουμε τις εισαγωγές μας σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Όσο για τις εισαγωγές που θα είναι αναγκαίες, μπορούμε να διαχειριστούμε τον κίνδυνο μέσω της μέγιστης δυνατής διαφοροποίησης – να προμηθευόμαστε, δηλαδή, πετρέλαιο και φυσικό αέριο από περισσότερες χώρες-παρόχους. Οι σταθμοί Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου [NLG Natural Liquefied Gas terminals], για παράδειγμα, μπορούν να μας βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση.
Είναι εφικτό κάτι τέτοιο;
Ναι, είναι εφικτό. Αλλά χρειάζεται να έχουμε κατάλληλα διαμορφωμένη ενεργειακή πολιτική ώστε να το προωθήσουμε, να έχουμε επενδύσεις για να χτίσουμε σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου, για παράδειγμα, να διαμορφώσουμε εναλλακτικά δίκτυα αγωγών – τέτοιου είδους ενέργειες είναι οι σημαντικότερες. Όπως, επίσης, το να έχουμε κατάλληλα σενάρια για επείγουσες περιστάσεις.. Σε περίπτωση που κάτι πάει στραβά, όπως η διακοπή εισροής ενέργειας σε μία χώρα από μία άλλη ή ένα ατύχημα, είναι σημαντικό όλα τα κράτη μέλη να είναι κατάλληλα προετοιμασμένα να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους κρίσεις.
Η ενεργειακή πολιτική είναι ένας τομέας που οι κυβερνήσεις κρατούν για τον εαυτό τους και γι’ αυτό η ΕΕ δεν έχει καθορισμένες αρμοδιότητες. Είναι δυνατόν να διαμορφωθεί κοινή ευρωπαϊκή πολιτική υπό αυτές τις συνθήκες;
Νομίζω ότι ο καιρός είναι κατάλληλος για να ασχοληθούμε με αυτό το ζήτημα. Για πρώτη φορά εδώ και πολύ καιρό το ενεργειακό συζητήθηκε στα υψηλότερα κλιμάκια της ΕΕ, σε επίπεδο αρχηγών-κρατών, ακριβώς επειδή δεν αφορά μόνο στην αγορά αλλά διαπλέκεται με τη γεωπολιτική. Επίσης, λόγω των αυξανόμενων κινδύνων που επιφέρει η αλλαγή του κλίματος, οι οποία απορρέει από την αλόγιστη χρήση των ορυκτών καυσίμων, πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα. Νομίζω ότι ο καιρός είναι ώριμος για να το κάνουμε και είναι πραγματικά «τώρα ή ποτέ» για την ΕΕ. Αν δεν κινηθούν προς τη διαμόρφωση ενιαίας ενεργειακής πολιτικής, ας μην ασχοληθούν καν με το θέμα.
Όταν αναφερόμαστε στην εξωτερική ενεργειακή πολιτική της ΕΕ αναπόφευκτα βρισκόμαστε μπροστά στη Ρωσία, με την οποία σήμερα οι σχέσεις είναι τεταμένες. Σε ποιο απ’ όλα τα επίπεδα θα λυθεί το πρόβλημα;
Είναι δύσκολο να το διαχωρίσω. Είναι πολιτικό, οικονομικό και τεχνικό ταυτόχρονα. Πιστεύω ότι η μεγάλη πρόκληση για την ΕΕ είναι το να προχωρήσει από τα λόγια και τα έγγραφα προς τη δράση. Οπότε χρειαζόμαστε απτές δράσεις, για παράδειγμα σε ό,τι αφορά την ενεργειακή επάρκεια, για να χρησιμοποιούμε λιγότερη ενέργεια, έχουμε ανάγκη από κανόνες και πρότυπα υψηλότερων προδιαγραφών για την ενέργεια που χρησιμοποιούμε στα κτίρια, ενώ όλες οι εφαρμογές της καθημερινής μας ζωής, οι τηλεοράσεις, τα ψυγεία, τα αυτοκίνητα, πρέπει να καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια. Αυτό μπορεί να είναι αρχικά πιο ακριβό, αλλά μακροπρόθεσμα θα έχει μικρότερο κόστος γιατί θα ανταποδοθεί με όρους χαμηλότερων λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος και καυσίμων, υψηλότερο βαθμό ασφάλειας και χαμηλότερο κίνδυνο για το περιβάλλον.
Θα ήθελα τη γνώμη σας για τη σημασία και τη βιωσιμότητα του αγωγού Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη.
Δεν μπορώ να σας απαντήσω με ακρίβεια αυτή τη στιγμή. Είναι όμως γενικό πρόβλημα το ότι υπάρχουν πολλά σχέδια για αγωγούς τα οποία δεν είναι πάντοτε υλοποιήσιμα. Πρέπει κανείς να τα εξετάζει προσεκτικά και να τα διακρίνει μεταξύ τους. Αυτό είναι όμως και πάλι η διαφορά μεταξύ θεωρητικών σχεδιασμών και του τι γίνεται στην πράξη, επιτόπου. Και πιστεύω ότι η πραγματική πρόκληση για την ΕΕ είναι να κατορθώσει να κάνει τα πράγματα να λειτουργούν στην πράξη.
